Korekcje osi kończyny w płaszczyźnie czołowej na podstawie wyznaczania punktu CORA (center of rotation and angulation)

Celem artykułu jest przybliżenie lekarzom praktykom zajmującym się ortopedią i radiologią sposobu wyznaczania osi kończyny w płaszczyźnie czołowej, co jest podstawą planowania ewentualnych osteotomii korekcyjnych oraz oceny, czy odchylenie od osi prawidłowej może być przyczyną problemów ortopedycznych. Odchylenia osi kończyny zazwyczaj powodowane są zaburzeniami wzrostu kości w okresie młodzieńczym [przedwczesne zespolenie trzonowo-nasadowe, przetrwały rdzeń chrzestny, złamania typu V według Saltera-Harrisa, żywieniowa nadczynność przytarczyc, osteodystrofia przerostowa (hypertrophic osteodystrophy – HOD)], względnie złamaniami wygojonymi w nieprawidłowym ustawieniu.

Dla lepszego zrozumienia dalszej części artykułu konieczne będzie wyjaśnienie pewnych pojęć związanych z wyznaczaniem osi kończyny:

• oś mechaniczna kończyny miednicznej to linia biegnąca od środka głowy kości udowej przez środek wyniosłości międzykłykciowej do środka bloczka kości skokowej (Ryc. 1). Po stronie lewej MAD to mechanical axis deviation (odchylenie od osi mechanicznej). W przypadku przesunięcia osi do przyśrodka ma się do czynienia z kończyną szpotawą (varus). Jeżeli oś jest przesunięta na stronę doboczną – z kończyną koślawą (valgus).
• oś mechaniczna kości udowej to linia biegnąca od najniższej części dołu krętarzowego do środka dołu międzykłykciowego, przebiegająca co najmniej przez dwa punkty znajdujące się w połowie odległości pomiędzy przeciwległymi istotami korowymi (Ryc. 2).
• oś mechaniczna kości piszczelowej – linia biegnąca od środka wyniosłości międzykłykciowej do środka bloczka kości skokowej przez punkty znajdujące się w równej odległości od bocznej i przyśrodkowej istoty korowej (Ryc. 3).
• oś anatomiczna kości udowej – linia biegnąca przez całą długość kości udowej w równej odległości od istoty korowej przyśrodkowej i bocznej. W praktyce jest ona linią łamaną.
• oś anatomiczna kości piszczelowej w płaszczyźnie czołowej – linia biegnąca w równej odległości od istoty korowej przyśrodkowej i bocznej. W praktyce w przypadku prawidłowej kości piszczelowej jest ona tożsama z osią mechaniczną.
• CORA (center of rotation and angulation) – miejsce przecięcia się osi mechanicznych biegnących w części bliższej i dalszej kości w przypadku jej deformacji kątowej.
• Dwusieczna – linia przebiegająca przez punkt CORA dzieląca kąt pomiędzy osiami mechanicznymi na dwie równe części.
• MAD (Mechanical Axis Displacem...