Brak wyników

Dostęp otwarty , W gabinecie

26 kwietnia 2019

NR 2 (Kwiecień 2019)

Kleszcze – coraz poważniejsze zagrożenie

0 1152

Kleszcze (Ixodida) to ektopasożyty lądowych ssaków, ptaków, a także gadów. Budzą się do życia wiosną i stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia zarówno ludzi, jak i zwierząt. Najczęściej występują na łąkach i skrajach lasów, jednakże nie oznacza to, że zwierzęta w miastach są bezpieczne. Niestety, nadal zdarzają się opiekunowie, którzy nie są przekonani o konieczności zabezpieczania przeciwko kleszczom swoich zwierząt w mieście.

Kleszcze wspinają się na źdźbła traw i przywierają do spodniej strony blaszki liściowej w oczekiwaniu na pojawienie się żywiciela. Aktywność kleszczy zależy zarówno od sezonu, jak i pory doby, a także jest ściśle uzależniona od temperatury otoczenia. Na przełomie maja i czerwca oraz września i października występują szczyty aktywności kleszczy, jednakże w celu minimalizowania zagrożenia ochrona powinna być zapewniana w sposób ciągły od połowy lutego do co najmniej końca października. Optymalna temperatura dla tych pajęczaków waha się w granicach 7–28,8°C. Kleszcze spędzają zimę w stanie diapauzy, ukryte w podłożu. 
W przypadku chorób odkleszczowychnajważniejszajest profilaktyka. Stosując ochronę przeciw kleszczom, opiekun zwierzęcia powinien być poinformowany,że najistotniejsza przy wyborze momentu aplikacji preparatów jest temperatura otoczenia, a nie pora roku.

Choroby odkleszczowe

Kleszcze, które żerują na psach, nazywane są kleszczami twardopancerzykowymi bądź właściwymi. Należą do rzędu Ixodida, podrzędu Ixodina, rodziny Ixodidae. Ich duże znaczenie w medycynie weterynaryjnej wynika przede wszystkim z faktu, że są one wektorami wielu chorób u zwierząt. Są to choroby odkleszczowe, z których do najważniejszych u psów należą: babeszjoza, erlichioza i borelioza. 

Należy pouczyć opiekuna, że kleszcze widoczne na skórze psa muszą zostać jak najszybciej usunięte. Opity kleszcz powinien zostać sprawnie wykręcony, co umożliwia usunięcie całego pajęczaka. Jeżeli opiekun nie jest w stanie w sposób poprawny sam się tym zająć, powinien zgłosić się do lekarza weterynarii. Miejsce po ugryzieniu należy zdezynfekować i zalecić obserwację, czy nie pojawiają się odczyny skórne. Wbity kleszcz wywołuje powstawanie u żywiciela zmian skórnych i ogólnoustrojowych. Im dłuższy kontakt z psem, tym gorzej. Zmiany skórne i ogólnoustrojowe są spowodowane działaniem substancji chemicznych zawartych w gruczołach ślinowych kleszczy. Do transmisji tych czynników dochodzi podczas pobierania pokarmu przez kleszcza. Drobnoustroje przedostają się wraz ze śliną, wydzieliną gruczołów biodrowych, treścią pokarmową oraz kałem kleszcza, by następnie przeniknąć do krwiobiegu żywiciela. 

Babeszjoza

Babeszjoza (piroplazmoza) jest transmisyjną chorobą występującą zarówno u ludzi, jak i zwierząt, przenoszoną przez kleszcze. Jej czynnikiem etiologicznym są wewnątrzerytrocytarne pierwotniaki należące do rodzaju Babesia, rodziny Babesidae, rzędu Piroplasmida, typu Apicomplexa. Babeszjozę charakteryzuje bardzo różnorodny przebieg, uwarunkowany m.in. szczepem pasożyta wywołującym chorobę, wiekiem zwierzęcia, jego statusem immunologicznym, rasą, pochodzeniem, a także współistniejącymi chorobami. Najogólniej można założyć, że choroba występuje w dwóch postaciach: niepowikłanej 
i powikłanej. 

Niepowikłana babeszjoza objawia się jedynie niedokrwistością. Drugą formę inwazji charakteryzuje upośledzenie funkcji wielu narządów. Głównymi zaburzeniami prowadzącymi do niewydolności wielonarządowej są niedokrwistość hemolityczna oraz zespół uogólnionej reakcji zapalnej.

Niemal zawsze w przebiegu babeszjozy u zarażonych psów obserwuje się powiększenie śledziony. Ponadto w przebiegu choroby może wystąpić ostra niewydolność nerek, uszkodzenie wątroby, zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. Uszkodzone erytrocyty mogą blokować kłębuszki nerkowe i prowadzić do uszkodzenia nerek. W efekcie postępującego procesu chorobowego można zaobserwować ciemne zabarwienie moczu, skąpomocz lub bezmocz.

Czas inkubacji babeszjozy psów wynosi od 1 tygodnia do 3 tygodni. Jednakże ten okres może być wydłużony nawet do 3 miesięcy. W badaniu klinicznym można stwierdzić gorączkę, osłabienie, odwodnienie, brak apetytu, powiększenie śledziony, bladość błon śluzowych oraz ich zażółcenie. Badania laboratoryjne krwi wykazują: anemię, małopłytkowość, leukopenię, obniżenie hematokrytu, a także zmniejszenie stężenia hemoglobiny. Dodatkowo wyniki badań biochemicznych surowicy krwi wskazują na zwiększenie stężenia związków azotowych niebiałkowych, bilirubiny oraz zwiększenie aktywności transaminaz wątrobowych i fosfatazy alkalicznej. 

Najlepsze rokowanie dla psiego pacjenta jest wtedy, gdy inwazja mikroorganizmów z rodzaju Babesia została wykryta, zanim doszło do rozwoju ciężkiej niedokrwistości, a stopień uszkodzenia narządów wewnętrznych jest niewielki. Warto wiedzieć, że dostępna jest szczepionka przeciwko babeszjozie, jednakże jej skuteczność oraz ewentualne skutki uboczne budzą wątpliwości co do zasadności jej stosowania w obecnej formie. Być może w przyszłości będzie to w pełni skuteczne zabezpieczenie.

Erlichioza 

Drobnoustroje wywołujące erlichiozę psów są przenoszone przez kleszcze należące do kilku rodzajów: Rhipicephalus sanguineus, Ixodes ricinus, Amblyomma americanum, Octopus magni, Dermacentor variabilis. Spośród wymienionych powyżej gatunków w Polsce występuje tylko Ixodes ricinus, będący jednocześnie najczęściej spotykanym kleszczem w naszym kraju. Erlichiozy psów wywołują riketsje należące do rodzaju Ehrlichia. 

Wyróżnia się trzy postacie erlichiozy występujące u psów:
granulocytarną, monocytarną, trombocytarną. 

  • Erlichioza granulocytarna psów (Canine Granulocytic E...

Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • Roczną prenumeratę multimedialnego czasopisma weterynaryjnego VetTrends
  • Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
  • Filmy, szkolenia, zdjęcia i prezentacje jako uzupełnienie treści wydań
  • ...i wiele więcej!
Sprawdź

Przypisy