Zapalenie pęcherza moczowego jest częstą dolegliwością spotykaną w gabinecie lekarza weterynarii. Brak lub nieodpowiednia diagnostyka i leczenie chorób dróg moczowych u psów oraz kotów może prowadzić do groźnych powikłań oraz niepotrzebnie narażać zwierzę na cierpienie. W artykule opisano przypadek kota rasy europejskiej, który został postrzelony ok. 4 lata temu z broni pneumatycznej. Pocisk ze śrutu utkwił w pęcherzu moczowym zwierzęcia oraz stał się jądrem krystalizacji dla kamienia moczowego. W tekście zostały opisane teorie dotyczące tworzenia się kamieni moczowych, metody diagnostyki oraz leczenia kamicy pęcherza moczowego i krystalurii.
Mocz psów i kotów jest złożonym roztworem soli (np. szczawianu wapnia, fosforanu magnezowo- -amonowego, moczanów, krzemianów), z których w określonych warunkach mogą wytrącać się ciała stałe. Krystaluria jest konsekwencją nadmiernego wysycenia moczu wyżej wymienionymi związkami, zaś kamienie moczowe powstają, gdy dochodzi do agregacji kryształów [1].
Istnieje kilka teorii dotyczących patogenezy kamieni moczowych:
- Teoria precypitacji i krystalizacji zakłada, że do wytrącania się osadu, a w konsekwencji do tworzenia się kamieni moczowych, predysponuje duże stężenie soli, wystarczająco długi czas ich obecności w drogach moczowych (np. zmniejszona częstość oddawania moczu) i pH moczu odpowiadające krystalizacji określonej soli (np. bakterie wytwarzające ureazę powodują alkalizację moczu i predysponują do wytrącania się struwitów) [1, 2].
- Teoria tworzenia się jądra macierzy mówi, że substancja organiczna w moczu wspiera formowanie się początkowego ogniska krystalizacji. Przykładami takich substancji mogą być: albumina, globulina, białko Tamma-Horsfalla. Białko lub podobna substancja dostarcza powierzchni, na której może zachodzić proces krystalizacji, wiążąc ze sobą kryształy, co nasila ich retencję w moczu [1].
- Teoria inhibitora krystalizacji zakłada, że brak lub niedobór substancji hamujących tworzenie się kryształów (takich jak: cytryniany, glikozaminoglikany i pirofosforany) stanowi pierwotny czynnik pozwalający na formowanie początkowego ogniska [1].
Do ogólnych zasad diagnostyki i leczenia kamicy pęcherza moczowego należy badanie moczu w celu identyfikacji osadu, bakteriurii, stanu zapalnego i pH moczu oraz jego ciężaru właściwego [4]. Złotym standardem jest wykonanie posiewu moczu w celu określenia patogenu wywołującego stan zapalny oraz antybiogramu. Dodatkowymi badaniami obrazowymi wykorzystywanymi w diagnostyce kamicy są badanie rentgenowskie oraz ultrasonograficzne [3].
Leczenie zakłada prowadzenie minimum 4-tygodniowej antybiotykoterapii, podaży leków przeciwzapalnych w pierwszych dniach leczenia, wprowadzenia suplementów diety lub zmianę diety w celu osiągnięcia pożądanego pH oraz uzupełnienie niedoborów inhibitorów krystalizacji. W przypadku gdy istnieje zagrożenie wystąpienia niedrożności cewki moczowej lub gdy kamienie w pęcherzu moczowym są bardzo duże czy też podejrzewa się, że zbudowane są z soli nierozpuszczalnych (np. szczawiany wapnia), zalecane jest chirurgiczne usunięcie złogów. W każdym przypadku usunięcia chirurgicznego kamieni poleca się wykonanie analizy ich składu z zastosowaniem spektrofotometrii w podczerwieni, ponieważ metoda ta umożliwia zobrazowanie budowy przestrzennej oraz rozpoznanie procentowego składu kryształów tworzących ten sam kamień. Istotą leczenia i zapobiegania ponownemu powstawaniu kamieni o składzie mieszanym jest terapia ukierunkowana na ten typ kryształu, który tworzy jądro, nawet jeżeli nie jest on składnikiem dominującym w kamieniu [2].
W celu optymalizacji leczenia warto zastosować wymuszenie zwiększonej diurezy, np. poprzez płynoterapię, dolewanie do karmy wody, stosowanie odpowiednich suplementów lub zachęcenie zwierzęcia do pobierania większej ilości wody. Dobrym sposobem w przypadku kotów może okazać się wymuszony ruch wody, np. fontanna do picia.
Opis przypadku
Wywiad
Do gabinetu weterynaryjnego zgłosiła się właścicielka z niekastrowanym, 9-letnim kocurem rasy europejskiej z powodu krwiomoczu i złego samopoczucia. W wywiadzie uzyskano informacje o leczeniu kota od około roku za pomocą antybiotyków beta-laktamowych i leków przeciwzapalnych. Leczenie prowadzono krótkoterminowo, w okresie zaostrzeń. Nie wykonano badań dodatkowych. W chwili zgłoszenia do badania kot nie reagował na dotychczasowe dawki leków. Zwierzę od paru miesięcy miało zmniejszony apetyt, schudło, a od ok. 2 dni nie chciało pobierać pokarmu. Właścicielka zgłaszała u kota apatię oraz krwisto-ropny wypływ z okolicy prącia i oddawanie moczu pod siebie. Opiekunka zauważyła powstanie niewielkiej przepukliny brzusznej ok. 4 lata temu.
Badanie kliniczne
W badaniu klinicznym stwierdzono temperaturę rektalną 39,3°C, różowe, lepkie błony śluzowe, CRT (Capillary Refill Time) < 2 s, węzły chłonne podżuchwowe niepowiększone, podkolanowe nieznacznie powiększone. Osłuchowo nad polami płuc stwierdzono fizjologiczny szmer pęcherzykowy, nad okolicą serca wysłuchano rytmiczne tony, niepokryte szmerami. W badaniu palpacyjnym jamy brzusznej wybadano bolesne tyłobrzusze oraz tęgi, silnie obkurczony pęcherz mo...
Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- Roczną prenumeratę multimedialnego czasopisma weterynaryjnego VetTrends
- Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
- Filmy, szkolenia, zdjęcia i prezentacje jako uzupełnienie treści wydań
- ...i wiele więcej!