Brak wyników

W gabinecie

3 lipca 2019

NR 3 (Czerwiec 2019)

Hirudoterapia w weterynarii – jak stosować pijawki u zwierząt?

0 4120

Pijawka lekarska do życia potrzebuje krwi ssaków. Ma trzy szczęki i ok. 300 ostrych zębów, którymi przecina skórę. Po posiłku zwiększa swoją objętość nawet pięciokrotnie. W naturalnym środowisku jest pod ochroną, ale w lecznicach wykorzystuje się pijawki z hodowli, w których rozmnażają się w sterylnych warunkach. Korzyści ze stosowania pijawek obserwowane są w terapii psów, kotów i koni.

Hirudoterapia jest naturalną metodą leczenia, stosowaną już w starożytności. Od kilku lat przeżywa renesans jako niekonwencjonalna, ale skuteczna metoda leczenia niektórych chorób u ludzi i zwierząt. Istnieje wiele gatunków pijawek, ale obecnie w celach leczniczych wykorzystuje się tylko cztery: azjatycko południowoeuropejski gatunek Hirudo verbana, afrykański Hirudo troctina, azjatycki Hirudo orientalis, a także pijawkę lekarską Hirudo medicinalis, która żyje w Polsce i jest objęta ścisłą ochroną.

– Dawniej hirudoterapię kojarzono z krwioupustami, które miały usunąć z organizmu tzw. złą krew. Dzisiaj wiemy już, że efekt terapeutyczny leczenia pijawkami uzyskuje się dzięki substancjom, które pijawki produkują w gruczołach ślinowych. W nowym ujęciu jest to istota całego procesu leczenia – wyjaśnia Anna Czaja, lekarz weterynarii, doświadczony hirudoterapeuta. – Pijawka lecznicza wprowadza do organizmu pacjenta cały zestaw substancji. W skład tego leczniczego koktajlu wchodzi ok. 120 związków. Substancje te można poszeregować na grupy. Najbardziej znana jest hirudyna, która ma właściwości przeciwzakrzepowe. Inne mają działanie m.in. przeciwbólowe, przeciwzapalne lub rozszerzające naczynia krwionośne.

Kiedy stosować hirudoterapię

Hirudoterapia nie stanowi panaceum na wszystkie choroby i nie zastępuje leczenia konwencjonalnego. Jest skutecznym uzupełnieniem tradycyjnego leczenia i zgodnie z takim założeniem powinna być wykorzystywana. 

– W hirudoterapii opieramy się na doświadczeniu, a skuteczność terapii to kwestia indywidualna. Nie ma ściśle określonej listy chorób zwierząt, które można leczyć za pomocą pijawek. Natomiast można czerpać wiedzę z hirudoterapii ludzkiej oraz doniesień z zakresu medycyny ludzkiej i dostosować te zalecenia do potrzeb medycyny weterynaryjnej – mówi Anna Czaja. – Jednak u zwierząt występują zupełnie inne schorzenia niż u ludzi, dlatego bardzo ważna jest wiedza weterynaryjna i doświadczenie hirudotarapeuty w leczeniu zwierząt. 

Pijawki lekarskie wykorzystuje się w wielu dziedzinach weterynarii. W chirurgii weterynaryjnej – przy zakrzepicach pooperacyjnych, leczeniu krwiaków, obrzęków, zapaleniu tkanki podskórnej, zespołów uciskowych nerwów obwodowych czy w przypadku przeszczepów skóry u zwierząt (u ludzi z dobrodziejstw hirudoterapii korzysta chirurgia transplantacyjna).

W przypadku chorób układu ruchu wskazaniem do hirudoterapii mogą być choroby reumatyczne, zwyrodnienia stawów, kości, zapalenia stawów, przykurcze kończyn czy szyi, krwiaki pourazowe, zapalenia ścięgien lub więzadeł. W chorobach naczyniowych pijawki pomagają na zakrzepowe zapalenie żył, zastój w naczyniach limfatycznych, obrzęki zastoinowe. Można również stosować pijawki w chorobach neurologicznych – objawach stłuczenia i wstrząśnienia mózgu, przy niedowładach i zespołach uciskowych nerwów.

Hirudotarapia u zwierząt stosowana jest również w zapaleniu przydatków, zapaleniu wymienia, w ostrym zapaleniu ucha czy zatok, w zapaleniu naczyniówki oka, przy urazie gałki ocznej lub uszkodzeniach rogówki oraz w zapaleniach skóry i tkanki podskórnej oraz trudno gojących się ranach.

– Zwykle w nagłych, ostrych stanach zapalnych lub obrzęku stosowanie hirudoterapii przynosi natychmiastową poprawę, czasem na efekt czeka się 1–2 dni – mówi hirudoterapeutka. – Przy leczeniu procesów przewlekłych konieczne jest kilkukrotne przeprowadzenie zabiegu. Częstotliwość i intensywność terapii ustala się indywidualnie dla każdego pacjenta. Na przykład nie ma szans, aby cofnąć zmiany zwyrodnieniowe (np. spondylozę kręgosłupa), ale leczenie pijawkami daje wiele korzyści, m.in. lepsze ukrwienie chorej okolicy, zwiększenie elastyczności okolicznych tkanek i znaczną redukcję bólu. 

Dobranie odpowiedniej liczby pijawek do zabiegu oraz określenie miejsc ich przystawienia wymaga dużego doświadczenia. W przeciwnym razie, mimo poświęconego czasu i środków, terapia może nie przynieść oczekiwanych efektów.

– Nie zapominajmy również o tym, że pijawki są żywymi stworzeniami. Należy z nimi postępować w sposób umiejętny i delikatny. Zdenerwowane potrafią zupełnie odmówić współpracy – zaznacza Anna Czaja. 

Jak przebiega zabieg?

Żerowanie pijawki na pacjencie trwa 25–90 minut, a czas żerowania zależy od wielu czynników. Duże znaczenie ma okolica ciała, w której przystawiana jest pijawka. W rejonach lepiej ukrwionych pijawka żeruje szybciej, a są obszary, na których trudniej jest nakłonić ją do współpracy, np. kończyny koni. To terapeuta wybiera miejsce, w którym przystawiana jest pijawka, tak aby uzyskać efekt leczniczy oraz aby pijawka nie trafiła na zbyt duże naczynie krwionośne (ryzyko krwotoku). 

Ugryzienie pijawki jest odczuwalne, ale w pierwszym rzucie hirudozw...

Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • Roczną prenumeratę multimedialnego czasopisma weterynaryjnego VetTrends
  • Nielimitowany dostęp do całego archiwum czasopisma
  • Filmy, szkolenia, zdjęcia i prezentacje jako uzupełnienie treści wydań
  • ...i wiele więcej!
Sprawdź

Przypisy