Farmakoterapia w zaburzeniach zachowania psów i kotów – część 2

 Zapraszamy również do zapoznania się z naszym artykułem: "Zaburzenia w pielęgnacji, czyli co zrobić, gdy kot nadmiernie się liże lub drapie?"

Antagoniści receptora serotoninowego i inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny

Trazodon, choć klasyfikowany jako benzodiazepina, jest również antagonistą receptora serotoninowego oraz inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny (serotonin antagonist and reuptake inhibitors – SARI). Może być stosowany w monoterapii lub łączony z SSRI (selective serotonin reuptake inhibitor) lub TCA (trichloroacetic acid). Spośród wszystkich leków antydepresyjnych trazodon cechuje najmniejsze prawdopodobieństwo wywołania ataków padaczkowych. Zaczyna działać po ok. 1–1,5 godziny po zastosowaniu. Podobnie jak w przypadku innych leków psychotropowych, można znaleźć w literaturze doświadczenia kliniczne obejmujące terapię trazodonem. Lek ten może być stosowany krótko- i długotrwale, szczególnie w przypadkach niereagujących na inne, bardziej klasyczne terapie. W przypadku stosowania w terapii łączonej należy brać pod uwagę możliwość wystąpienia syndromu serotoninowego. Monoterapia z użyciem trazodonu rzadko jest przyczyną wystąpienia skutków ubocznych i działań niepożądanych, najczęstsze z nich to: sedacja lub zwiększone pobudzenie, wymioty, wzrost apetytu. Nie należy stosować trazodonu w przypadku chorób serca, uszkodzenia wątroby lub nerek. Mogą wystąpić przypadki nadwrażliwości indywidualnej. Nie należy łączyć trazodonu z lekami z grupy inhibitorów monoaminooksydazy (selegilina). Dawkowanie przy codziennym stosowaniu: 0,5–8 mg/kg dwa razy dziennie. Wprowadzanie leczenia powinno rozpoczynać się od niskich dawek leku i zwiększać dawkę o 1 mg po 3 dniach podawania, następnie o 1 mg co 7 dni, aż do uzyskania efektu terapeutycznego [1]. 

Czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne

Minaseryna blokuje presyneptyczne receptory alfaadrenergiczne oraz postsynaptyczne receptory serotoninowe i histaminowe, nie wykazuje działania antycholinergicznego. Może być stosowana w stanach hipoaktywacji, w przewlekłych zaburzeniach depresyjnych, działa również w stanach utraty apetytu. Preferowany czas stosowania to 3 tygodnie, po ich upływie lek należy odstawić, ponieważ występuje ryzyko znacznej dezinhibicji zachowania oraz pojawienia się stanów lękowych. Dawkowanie minaseryny to 1–2 mg/kg dwa razy dziennie. 

Mirtazapina jest lekiem często zastępującym minaserynę, jej główne wykorzystanie to pobudzanie apetytu u psów i kotów. Mirtazapina również nie wykazuje działania antycholinergicznego. Wskazana jest w leczeniu chorób przewlekłych, szczególnie przebiegających z nudnościami i anoreksją [przewlekła niewydolność nerek (PNN), choroby nowotworowe, chemioterapia, anoreksja pooperacyjna]. U kotów przy zastosowaniu większych dawek zaobserwowano, poza wzrostem apetytu charakterystycznym również dla dawek mniejszych, wokalizację i pobudzenie. W przypadku niewydolności nerek ma się do czynienia z przedłużeniem czasu połowicznego rozpadu leku. Dlatego też u kotów z PNN warto rozważyć podawanie leku co drugi dzień, pomimo że efekt stymulowania apetytu może utrzymać się tylko przez dobę [2]. Mirtazapinę można łączyć ze środkami przeciwwymiotnymi. Nie należy jej łączyć z lekami z grup TCA, SSRI, MAOI (monoamine oxidase inhibitors), a w połączeniu z tramadolem występuje zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego. Działania niepożądane obejmują zmiany w pobudzeniu (od sedacji do wzrostu pobudzenia) oraz rozregulowanie inhibicji zachowań. Agresja jest przeciwwskazaniem do stosowania mirtazapiny. Z powodu ograniczonych danych dostępnych w literaturze naukowej w zakresie stosowania u psów, należy zachować ostrożność w czasie farmakoterapii oraz uwrażliwić właściciela zwierzęcia na możliwość występowania nieprzewidzianych skutków ubocznych. Wskazane jest również stopniowe wprowadzanie i odstawianie leczenia. 

Hormony

Octan cyproteronu działa progestagennie i antygonadotropowo, działa hamująco w przypadkach agresji, szczególnie o podłożu motywowanym płciowo. Może być również stosowany w innych przypadkach zaburzeń behawioralnych związanych z hormonami płciowymi. Może powodować wzrost apetytu i sedację, a przy dłuższym stosowaniu zmiany w morfologii krwi. 

Melatonina jest hormonem endogennym produkowanym przez szyszynkę w cyklu dobowym, w nocy. Reguluje rytm dobowy i hamuje wydzielanie dopaminy. Może być łączona z trójcyklicznymi lekami przeciwdepresyjnymi. Stosowana jest głównie w przypadku fobii dźwiękowych, w nocnych atakach lęku oraz przy próbie zmniejszenia nasilenia nocnych ataków padaczkowych [1].

L-tyroksyna jest stosowana w przypadku niedoczynności tarczycy u psów. Objawy behawioralne niedoczynności tarczycy to przede wszystkim ograniczone postępy w uczeniu się, lękliwość, szczególnie pojawiająca się lub pogarszająca się u psów starszych oraz zmiany w pobudliwości. W przypadku niedoczynności tarczycy obserwowane jest również spowolnienie reakcji na leki z grupy TCA i SSRI. Należy jednak zaznaczyć, że hipotyreoza nie jest uniwersalną pierwotną przyczyną zaburzeń behawioralnych, stąd też suplementacja hormonalna nie powinna być prowadzana w każdym takim przypadku. Diagnostyka czynnościowa gruczołu tarczowego powinna być zawsze wykonana przed wprowadzeniem leków z grupy TCA i SSRI. 

Neuroleptyki

Klasyfikacja neuroleptyków opiera się na działaniu na transmisję dopaminergiczną. W przypadku niskich dawek neuroleptyków blokowane są przede wszystkim presynapty...